Ons stressmechanisme is een prachtige manier van de natuur om te kunnen overleven. Stress in de vorm van alertheid is altijd aanwezig, zelfs in diepe ontspanning en slaap. Je hele stresssysteem is ingericht op zelfbehoud en nuttige interactie met je omgeving. Stress verbindt je met de wereld om je heen: ‘Wat is voor mij – in positieve of negatieve zin – van belang?’ Stress hoort bij het leven en zonder dat zou het maar een saaie boel zijn.
Positieve en negatieve stress
Als er over stress wordt gesproken dan wordt meestal de ‘slechte’, negatieve stress (disstress) bedoeld. Minder vaak gaat het over de ‘goede’, positieve stress (eustress).
Omdat je hier niet terecht bent gekomen omdat je zo veel last hebt van positieve stress, kijken we eerst naar de negatieve stress.
Negatieve stress hakt er in
Stress wordt negatief wanneer je er te vaak, te lang of te heftig last van hebt. Langdurige negatieve stress kan zelfs chronisch worden. Het stresssysteem wordt dan op den duur (soms al vanuit je verblijf in de baarmoeder) anders afgesteld. De ‘thermostaat’ slaat dan a.h.w. te snel aan waardoor je eerder ‘in de stress schiet’ en in een neerwaartse spiraal terecht komt. Dat gaat automatisch en daar hoef je vrij weinig voor te doen. Je staat in de ‘overleefstand’. Overspannenheid, burn-out en depressie liggen op de loer.
Je ervaart stress als negatief omdat een gebeurtenis of conditie als ‘naar’ en niet in jouw belang wordt beleeft. Je veiligheid, gezondheid, liefde of middelen van bestaan komen in het geding. Daarbij voel je je meestal angstig, verdrietig of boos. Bijvoorbeeld bij:
verlies
teleurstelling
tegenvallers
onrecht, onbegrip
negatieve gevolgen van de maatregelen bij de coronacrisis
ruzie en conflict
ontslag
een ongeluk
belediging
ziekte
langdurige (in)spanning
niet kunnen voldoen aan een eis
bedreiging
gebrek aan slaap
te veel informatie
angst voor een leidinggevende
fouten maken
De gebruikelijke zorg of hulp is gericht op vermindering van de klachten die je hierbij oploopt. Het uitgangspunt is dan klachtgericht.
Als je in het leven onderuit bent gegaan en schade hebt opgelopen dan leer je als het ware om met krukken te lopen. Je bent bezig met je beperkingen en je gaat er van uit dat die krukken de rest van je leven nodig zullen blijven. Dat je voor altijd minder belastbaar bent, je je grenzen blijvend moet bewaken en moet zien te overleven. Je voelt je dan zwak en je ontwikkeling staat stil. Je hebt het gevoel dat je er maar weinig invloed op hebt en je bent steeds bezig met brandjes te blussen en de schade te beheersen. Je bent bang dat je misschien zelfs wel weer helemaal terug valt.
Blij met positieve stress
‘Goede’ stress heeft een stimulerende werking. Je bent helder en alert, creatief, je durft buiten je comfortzone te bewegen, uitdagingen aan te gaan, te leren, je verder te ontwikkelen.
Hier groei je. Om dat te kunnen doen heb je zicht op je gekende en ongekende talenten en kwaliteiten nodig. Je verkent en verlegt je grenzen en je leeft voluit met bewuste keuzes. Je waardeert jezelf en je bent krachtig, óók in je kwetsbaarheid – die er ook is. Natuurlijk zijn er de nodige problemen in je leven, maar je hebt het gevoel dat je er iets mee kunt. Je bent veerkrachtig en je kunt wel een stootje hebben. Het uitgangspunt is hier krachtgericht.
Eigenlijk hoort dit je normale staat te zijn. Waar zou jij voor kiezen?
Het verschil tussen positieve en negatieve stress zit vooral in de manier waarop je het beleeft. Cicero, een redenaar uit de Griekse oudheid, zei al dat het niet de gebeurtenis zelf is die je van streek maakt, maar de manier waarop je er naar kijkt. Als je examenvrees hebt dan ligt dat niet aan het examen. Er zijn zat mensen die met datzelfde examen geen enkele moeite hebben.
Hoe kom ik dan van negatieve naar positieve stress?
Dat is natuurlijk de hamvraag. Het gaat er niet om dat je moet leren om ‘positief te denken’ en dat je daardoor alles voor elkaar kunt krijgen wat je wilt. Maar je kunt het gekende en ongekende potentieel van jezelf leren herkennen, erkennen en hanteren. Er zit veel meer in jou dan je denkt. Daarbij richt je je op wat je nou eigenlijk écht wilt, niet op wat je hebt geleerd wat je allemaal zou moeten. Wat je goed kunt doe je meestal graag. En juist deze ‘activiteit’ geeft rust.
Post traumatische groei
Nadat je in je leven onderuit bent gegaan zijn er meerdere mogelijkheden. Traditioneel gezien ligt de nadruk bij het behandelen van psychische klachten op de symptomen, klachten en de problematiek. De behandeling is ‘geslaagd’ als de klachten slechts zo ver mogelijk verminderd zijn. De veronderstelling is dat je blijvend kwetsbaar bent. Er is dan slechts sprake van een overlevingstand, niet van herstel, laat staan groei. Het wordt een beetje behelpen voor de rest van je leven.
Wij steken in op emotionele (en voor wie wil spirituele-) groei en positieve psychologische veranderingen. Groei is niet het gevolg van pijn en ellende. Groei is het gevolg van het worstelen met pijn en ellende, met klachten, een persoonlijke- of zelfs mondiale crisis zoals het coronavirus, of moeilijke omstandigheden. Het resulteert in een hoger niveau van functioneren. Je bent er dan ‘groter’, beter en sterker door geworden. De manier waarop je in het leven staat veranderd radicaal en deze manier van werken leidt tot transformatie. Overleven gaat over in leven. Daarbij is het uiterst belangrijk om de pijn en de rottigheid helemaal te erkennen.
Bron: sterker-door-ellende.nl
Tips bij (corona) stress
- Als je stress ervaart in deze heftige tijd dan is dat een teken dat je gezond bent. Het is immers volkomen normaal onder deze omstandigheden: een normale reactie op een abnormale gebeurtenis. Door stress wordt je scherp en het geeft de energie om creatieve oplossingen voor moeilijke situaties te bedenken. Vertrouw op je eigen veerkracht. Klachten gaan vaak vanzelf over. De meeste mensen vinden (samen) een weg.
- Als je veel thuis bent zorg dan voor een mate van structuur. Dat geeft houvast. Misschien kun je zelfs nieuwe gewoontes ontwikkelen zoals wandelen.
- Leef gezond. Eet, drink en slaap (8 á 9 uur) voldoende. Vermijd overmatig middelengebruik. Bij veel stress heb je meer slaap/hersteltijd nodig. Zorg voor een goede persoonlijke hygiëne. Je zit dan beter in je vel en je voelt je beter als je er goed uit ziet. Houd je conditie op peil: beweeg, doe online yoga – of iets dergelijks. Doe ontspanningsoefeningen, mediteer, ga wandelen in de natuur.
- Deel je gedachten en gevoelens met vrienden en familie. Je kunt elkaar steunen met praktische dingen zoals het opvangen van kinderen, boodschappen doen etc. Kijk om je heen wie je zou kunnen helpen met raad of daad. Vraag zelf om hulp. Vraag hoe het met iemand gaat. Lucht je hart bij een vertrouwd iemand.
- Blijf op de hoogte van de situatie en baseer je op betrouwbare bronnen, maar beperk de tijd die je op sociale media doorbrengt. Je hersenen willen steeds meer informatie – tot je er uitgeput bij neervalt. Beperk dus je blootstelling aan te veel nieuws. Kijk niet steeds op je mobiel voor de laatste stand van zaken maar doe dat maximaal één keer op een dag.
- Sta in deze moeilijke tijd (vooral) stil bij de positieve aspecten van deze situatie. Die zijn er in overvloed. Er zijn mensen die nu eindelijk tot rust komen en de crisis als een zegen beleven, mensen die veel onderlinge verbondenheid ervaren of mensen die prachtige ideeën en initiatieven ontwikkelen. Hoed je voor (eigen) doemdenken of complottheorieën, maar laat je ook niet weg zetten met dat laatste als je gezond kritisch bent. Strijden vóór iets voelt beter dan strijden tegen iets.
- Als je overdonderd raakt door een bepaald conflict of iets ‘groots’ wat je nog ‘moet’ doen, pak dan als eerste een klein onderdeeltje aan. Het liefst iets wat je in 30 seconden af kunt krijgen. Dit zal je twijfel, angst en uitstelgedrag doen afnemen.
- Focus op dat waar je wél invloed op hebt. Wat kun je doen op je ‘eigen vierkante meter?’
- Sta aan het eind van de dag stil bij 3 dingen die goed zijn gegaan die dag. Waar ben je tevreden over? En hoe voelt dat?